As night fell once again, Chao Meng returned to the old ceremonial hall with only Grand-Aunt Phan's magic torch in his hand. This time, he did not feel the fear of the previous night, but a sense of tension and concentration on his mission.
When Chao Meng stepped into the hall, he lit the torch. A soft, golden light shone onto the walls and the moss-covered pillars. The chilling coldness of the hall receded slightly.
He began to search for the three objects as Grand-Aunt Phan had instructed. The darkness seemed to hold many eyes staring at him. As he searched, the whispering voices of the three spirits sounded again—not a dream, but a real sound surrounding him:
"Don't touch it!" the voice of Spirit 2 (The Thief) rang out.
"Child, don't be afraid!" the voice of Spirit 1 (The Woodcutter) warned.
"Hurry! Don't be late!" the voice of Spirit 3 (The Despiser) urged.
Chao Meng searched with focused tension.
Object 1: A splinter of wood from the stolen tree
Chao Meng walked toward the largest wooden pillar, which was said to be made from the sacred tree that Setthei Meas had secretly cut down. He reached his hand into an old hole at the base of the pillar. Immediately, a strong, cold wind swirled around him. He found a small, rotting piece of wood.
He recalled the area where old earthenware pots were kept for placing lotus flowers during the ceremony. He reached into a broken-mouthed pot. Suddenly, he heard the close sound of a woman weeping softly. Chao Meng still did not run; he found an old silver ring—it had no diamond as rumored, but it was the ring Neang Ni had stolen. At that moment, the torch's light suddenly went out, but it quickly flared up again.
Object 3: The small offering tray that mocked the poor
Chao Meng then headed to the cabinet where old artifacts were stored. In the darkest corner of the cabinet, he found a deteriorating and cracked Kantang (a small basket or tray for offerings/food). It was not a valuable tray, but it symbolized the object that Oknha Pich had used to scorn the poor. When he touched the tray, he felt a sharp pain, as if he himself were being intensely mocked and looked down upon.
As Chao Meng gathered the three objects into a bundle and ran out of the ceremonial hall, the sun began to rise. He took the objects to present them to the Chief Monk.
The Chief Monk, Grand-Aunt Phan, and Chao Meng prepared a small Bangsukol ceremony in front of the old ceremonial hall. The three objects were placed on a platform, and several monks began to sincerely chant the dedication of merit.
As the monks reached the Anattalakkha Sutta (The Discourse on the Not-Self), a brilliant light suddenly emanated from the old ceremonial hall. The light was not hot, but intensely warm and pure.
In that light, the three spirits appeared for the final time. This time, their faces were no longer haggard; instead, they looked radiant and peaceful, as if released from great suffering.
Spirit 1 (Setthei Meas): Bowed his head to Chao Meng and spoke with a clear voice, "Thank you, child! For releasing the karma of our greed!"
Spirit 2 (Neang Ni): Bowed and said, "Thank you, child! We now know that true merit does not lie in jewelry!"
Spirit 3 (Oknha Pich): Bowed with the deepest respect and said, "Thank you, child! We have learned that small, sincere devotion is priceless, more valuable than millions of fortunes!"
The three spirits then faded away into the golden light, moving toward a peaceful realm. The old ceremonial hall returned to a state of calm, but was more purified than before.
អត្ថបទជាខ្មែរ
នៅពេលរាត្រីបានឈានចូលមកដល់ម្តងទៀត ចៅម៉េង បានត្រឡប់ទៅកាន់សាលាបុណ្យចាស់ ដោយមានតែ ចន្លុះវេទមន្ត របស់លោកយាយ ផាន់ នៅក្នុងដៃ។ លើកនេះ គេមិនមានអារម្មណ៍ភ័យខ្លាចដូចលើកមុនទេ តែមានអារម្មណ៍តានតឹង និងប្រមូលផ្តុំស្មារតីទៅលើបេសកកម្មរបស់ខ្លួន។
នៅពេលចៅម៉េងបោះជំហានចូលទៅក្នុងសាលា គេបានដុតចន្លុះនោះឡើង។ ពន្លឺពណ៌មាសស្រាលៗ បានជះទៅលើជញ្ជាំង និងសសរដែលដុះស្លែ។ ភាពត្រជាក់ស្រេងនៃសាលា បានថយចុះបន្តិច។
គេចាប់ផ្តើមស្វែងរកវត្ថុទាំងបីតាមអ្វីដែលលោកយាយ ផាន់បានប្រាប់។ ភាពងងឹតហាក់ដូចជាមាន ដួងភ្នែក ជាច្រើនកំពុងសម្លឹងមកគេ។ ខណៈដែលគេកំពុងស្វែងរក ស្រាប់តែមាន សំឡេងខ្សឹប របស់វិញ្ញាណទាំងបីបានលាន់ឮឡើងម្ដងទៀត មិនមែនជាការយល់សប្តិទេ តែជាសំឡេងពិតប្រាកដដែលនៅជុំវិញខ្លួនគេ៖
«កុំប៉ះពាល់វា!» សំឡេងរបស់វិញ្ញាណទី ២ (អ្នកលួចទ្រព្យ) លាន់ឮ។
«កូនកុំខ្លាច!» សំឡេងរបស់វិញ្ញាណទី ១ (អ្នកកាប់ឈើ) ដាស់តឿន។
«ប្រញាប់ឡើង! កុំឲ្យយឺតពេល!» សំឡេងរបស់វិញ្ញាណទី ៣ (អ្នកមើលងាយ) រំលឹក។
ចៅម៉េង បានស្វែងរកដោយភាពតានតឹង។
វត្ថុទី ១៖ កំទេចឈើពីដើមឈើលួច
ចៅម៉េងបានដើរទៅកាន់សសរឈើធំជាងគេ ដែលត្រូវបានគេនិយាយថា ជាឈើពិសិដ្ឋដែល សេដ្ឋី មាស បានលួចកាប់។ គេបានលូកដៃទៅក្រោម សសរ នោះ ដែលមានប្រហោងចាស់មួយ។ ភ្លាមៗនោះ ខ្យល់ត្រជាក់ក៏បក់បោកយ៉ាងខ្លាំងនៅជុំវិញគេ។ គេបានរកឃើញបំណែកឈើស្អុយរលួយតូចមួយ។
គេនឹកឃើញដល់កន្លែងដាក់ ឆ្នាំងដីឥដ្ឋចាស់ៗ ដែលគេទុកសម្រាប់ដាក់ផ្កាឈូកពេលបុណ្យ។ គេក៏បានលូកដៃទៅក្នុងឆ្នាំងដីឥដ្ឋដែលបាក់មាត់មួយ។ រំពេចនោះ គេលឺសំឡេងយំខ្សឹកខ្សួលរបស់ស្ត្រីយ៉ាងជិត។ ចៅម៉េងនៅតែមិនរត់ គេបានរកឃើញ ចិញ្ចៀនប្រាក់ ចាស់ៗមួយវង់ ដែលពុំមានត្បូងពេជ្រអ្វីដូចគេថា តែវាជាចិញ្ចៀនដែលអ្នកនាង នី បានលួច។ ពេលនោះ ពន្លឺចន្លុះក៏រលត់ភ្លាមៗ តែវាក៏ឆេះឡើងវិញយ៉ាងលឿន។
វត្ថុទី ៣៖ កន្តាំងបុណ្យដែលមើលងាយអ្នកក្រ
ចៅម៉េងក៏តម្រង់ទៅ ទូកន្តាំង ដែលគេទុកដាក់វត្ថុបុរាណ។ នៅជ្រុងងងឹតបំផុតនៃទូ គេបានរកឃើញ កន្តាំង (កន្ត្រក) សម្រាប់ដាក់ចង្ហាន់ ដែលទ្រុឌទ្រោម និងមានស្នាមប្រេះ។ វាមិនមែនជាកន្តាំងមានតម្លៃអ្វីទេ តែជាតំណាងនៃវត្ថុដែល ឧកញ៉ា ពេជ្រ ធ្លាប់បានមើលងាយអ្នកក្រីក្រដែលកាន់វា។ ពេលដែលគេប៉ះកន្តាំងនោះ គេមានអារម្មណ៍ឈឺចាប់ដូចជាគេកំពុងត្រូវគេប្រមាថមើលងាយយ៉ាងខ្លាំងដែរ។
នៅពេលចៅម៉េងយកវត្ថុទាំងបីមកដាក់ក្នុងកញ្ចប់ ហើយរត់ចេញពីសាលាបុណ្យ ព្រះអាទិត្យក៏ចាប់ផ្តើមរះឡើង។ គេបានយកវត្ថុទាំងនោះទៅប្រគល់ជូនលោកតា ចៅអធិការ។
លោកតា ចៅអធិការ លោកយាយ ផាន់ និងចៅម៉េង បានរៀបចំ ពិធីបង្សុកូល ដ៏តូចមួយនៅមុខសាលាបុណ្យចាស់។ វត្ថុទាំងបីមុខ ត្រូវបានដាក់នៅលើទីតាំងមួយ ហើយព្រះសង្ឃជាច្រើនអង្គក៏ចាប់ផ្តើមសូត្រធម៌ឧទ្ទិសកុសលដោយស្មោះសរ។
ពេលដែលព្រះសង្ឃសូត្រដល់ធម៌ អនត្តលក្ខណសូត្រ ស្រាប់តែមាន ពន្លឺចែងចាំង មួយបានផុសចេញពីសាលាបុណ្យចាស់។ ពន្លឺនោះមិនក្តៅទេ តែមានភាពកក់ក្តៅ និងបរិសុទ្ធបំផុត។
នៅក្នុងពន្លឺនោះ វិញ្ញាណទាំង ៣ នាក់ ក៏បានបង្ហាញខ្លួនជាលើកចុងក្រោយ។ លើកនេះ ពួកគេលែងមានទឹកមុខក្រៀមក្រំទៀតហើយ តែមានទឹកមុខ ស្រស់ស្រាយ និង ស្ងប់ស្ងាត់ ហាក់ដូចជាបានរួចផុតពីទារុណកម្មដ៏ធំ។
វិញ្ញាណទី ១ (សេដ្ឋី មាស)៖ បានឱនក្បាលទៅកាន់ចៅម៉េង ហើយនិយាយដោយសំឡេងច្បាស់ថា «អរគុណកូន! ដែលបានរំដោះកម្មនៃការលោភលន់របស់យើង!»
វិញ្ញាណទី ២ (អ្នកនាង នី)៖ បានឱនក្បាលហើយនិយាយថា «អរគុណកូន! ឥឡូវយើងបានស្គាល់ថា បុណ្យពិតមិនមែនស្ថិតនៅលើគ្រឿងអលង្ការនោះទេ!»
វិញ្ញាណទី ៣ (ឧកញ៉ា ពេជ្រ)៖ បានឱនក្បាលដោយការគោរពបំផុត ហើយនិយាយថា «អរគុណកូន! យើងបានដឹងហើយថា សទ្ធាតិចតួច តែស្មោះត្រង់ គឺមានតម្លៃលើសលប់ជាងទ្រព្យរាប់រយលាន!»
វិញ្ញាណទាំងបី ក៏បាន រលាយបាត់ទៅ នៅក្នុងពន្លឺមាសនោះ ឆ្ពោះទៅកាន់ភពដ៏ស្ងប់សុខមួយ។ សាលាបុណ្យចាស់ ក៏បានត្រឡប់មកមានសភាពស្ងប់ស្ងាត់វិញ តែមានភាពបរិសុទ្ធជាងមុន។